Ngày nay, chỉ phẫu thuật được sử dụng phổ biến trong các cơ sở y tế, giúp đóng các vết thương bị hở trên da hoặc các loại mô khác gặp tổn thương một cách hiệu quả nhất. Tùy từng loại vết thương của bệnh nhân mà bác sĩ sẽ sử dụng những loại chỉ phẫu thuật tự tiêu và không tiêu khác nhau.
Loại chỉ khâu được ưa chuộng nhất hiện nay đó là chỉ phẫu thuật tự tiêu bởi ưu điểm có thể hòa tan hoặc hấp thụ, không cần phải cắt bỏ. Dù đã được sử dụng rất phổ biến nhưng chỉ khâu tự tiêu là gì, khi nào thì sử dụng chỉ tiêu vẫn là nỗi băn khoăn của một số người. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn giải đáp những thắc mắc cũng như chia sẻ những thông tin hữu ích trong quá trình vệ sinh vết khâu của mình bằng chỉ tự tiêu !
1. Khái quát về chỉ phẫu thuật tự tiêu
1.1 Chỉ phẫu thuật tự tiêu là gì?
Chỉ phẫu thuật tự tiêu là một trong những dụng cụ hỗ trợ khâu kín vết thương, hỗ trợ đẩy nhanh quá trình làm lành vết thương và đông máu của bệnh nhân. Đây là loại chỉ được làm với nhiều chất liệu khác nhau từ protein động vật hoặc polymer tổn hợp có thể được phá vỡ và hấp thụ bởi men sinh lý. Do đó nó có thể phân giải một cách tự nhiên trong cơ thể sau một khoảng thời gian sử dụng nhất định.
Thường sau khi vết thương của bệnh nhân đã se lại hoặc ổn định hoàn toàn thì chỉ sẽ tự tan ra và biến mất mà không chảy máu, không gây đau cho bệnh nhân. So với chỉ không tiêu thì chỉ tự tiêu được sử dụng phổ biến tại các cơ sở bệnh viện hơn. Nhờ vào các thành phần tự nhiên cấu thành nên như protein từ động vật hay polymer tổng hợp mà chỉ tự tiêu hoàn toàn an toàn đối với cơ thể.
1.2 Khi nào cần sử dụng chỉ phẫu thuật tự tiêu
Tùy vào kích thước, độ sâu, vị trí và loại vết thương cũng như chuyên môn và kinh nghiệm thực hành của mỗi bác sĩ mà họ sẽ chọn loại chỉ, kỹ thuật khâu vết thương cho phù hợp. Chỉ khâu tự tiêu được sử dụng cho các trường hợp với vết thương nằm sâu hoặc vết mổ phẫu thuật. Bởi để đóng vết thương ở vị trí sâu, bác sĩ cần phải khâu nhiều lớp mô lại với nhau bằng các mũi khâu có thể hòa tan mà sau đó không cần phải cắt chỉ.
Bên cạnh đó, các vết thương trên da nếu có độ căng, khả năng kéo lệch không nhiều, chỉ tự tiêu vẫn có thể được sử dụng nhằm hỗ trợ các bác sĩ dễ dàng các thao tác phù hợp với hình dạng của vết thương, giúp giảm số lần tái khám để cắt chỉ cũng như hạn chế được sẹo và nguy cơ bị nhiễm trùng cho bệnh nhân.
Như vậy, chỉ phẫu thuật tự tiêu thường được sử dụng trong các trường hợp như: vết thương trên mặt, nơi da lành nhanh chóng giúp hạn chế để lai sẹo, phẫu thuật răng miệng, khâu rách cơ bắp và các mô liên kết, ghép da, các loại phẫu thuật tại ổ bụng, khâu cắt âm đạo và tầng sinh môn do chuyển dạ sinh con ngã âm đạo.
1.3 Đặc tính kỹ thuật của chỉ tự tiêu
– Chỉ tự tiêu có đường kính chỉ đồng đều, thẳng mượt, dễ uống và thuận tiện thực hiện các thao tác.
– Chỉ dễ dàng xuyên qua mô, không gây xước cũng như gây tổn thương mô.
– Ngăn sự nhiễm trùng của vết mổ, tương thích sinh học cao, không gây kích ứng cũng như ít để lại sẹo.
– Nút thắt chỉ chắc chắn, tan đúng thời hạn, bệnh nhân không cần cắt chỉ sau khi phẫu thuật.
– Kim khâu bằng thép 302 không gỉ (series 300) phủ silicon Xtra Coat, (đối với chỉ liền kim).
– Chỉ tự tiêu thường có màu tím, màu xanh dương, màu đen hoặc sọc kẻ để dễ dàng phân biệt với các mô mềm xung quanh, giúp cho việc khâu vết thương dễ dàng, tránh tình trạng cắt nhầm chỉ hoặc không buộc được chỉ khâu.
– Hầu hết các loại chỉ khâu này sẽ được nhuộm thêm một màu tối để đồng đều màu chỉ, ít có trường hợp để màu chỉ khâu tự nhiên. Chúng ta thường gặp nhất đó là chỉ khâu Polyglactin có màu tím. Tuy nhiên, cũng có một số trường hợp bác sĩ sẽ sử dụng chỉ khâu tự tiêu màu trong hoặc màu trắng (chỉ Poliglecaprone và Polyglactin) giúp đạt được thẩm mỹ tốt nhất nếu là vết thương ngoài da.
2. Các loại chỉ phẫu thuật tự tiêu
2.1 Chỉ Catgut
Đây là loại chỉ phẫu thuật mà sau một thời gian trong cơ thể sẽ bị phân hủy bởi quá trình thủy phân (chỉ tổng hợp: PLA, PGA, PDO, PCL…) hoặc bởi tác động của enzyme (chỉ tự nhiên hoặc chỉ sinh học: Catgut, Collagen). Vật liệu sản xuất chỉ Catgut có nguồn gốc từ tự nhiên, được làm từ các chất collagen trong ruột và huyết thanh của động vật với thành phần tới 98% collagen. Cấu trúc của chỉ Catgut làm cho nó dễ phân rã khi ở trong cơ thể bởi sự phân giải protein ( tác động enzyme). Chỉ Catgut thường được dùng ở những vết thương có mô tái tạo cao.
Chỉ Catgut được phân làm 2 loại chỉ tan nhanh (Plain Catgut) và chỉ tan chậm (Chromic Catgut):
– Chỉ tan chậm có sức căng duy trì từ 14-21 ngày
– Chỉ tan nhanh có sức căng duy trì khoảng 10 ngày, tiêu hoàn toàn trong 70 ngày. Dùng cho vết thương có độ phục hồi nhanh.
Ưu điểm của chỉ Catgut là được hấp thụ nên khi vết thương bị nhiễm trùng thì không hình thành các hốc xoang tại mô, được sử dụng chủ yếu để khâu nối đường mật, tiết niệu vì không tạo sỏi; hoặc khâu nối niêm mạc tiêu hóa, sản phụ khoa, những vùng cơ thể nếu dùng chỉ không tan sẽ gây đau, loét hoặc xuất huyết. Đối với loại chỉ này khi khâu vết thương sẽ để lại sẹo, không an toàn.
2.2 Chỉ Polyglactine 910
Chỉ Polyglactin 910 là loại chỉ khâu phẫu thuật có thể hấp thụ tổng hợp, có những đặc điểm tương tự như loại chỉ phẫu thuật tự tiêu Polyglycolic Acid. Song nó có độ bền kém hơn và thời gian giữ vết khâu khoảng 30 ngày, tự tan hoàn toàn khoảng 56 đến 70 ngày. Chỉ khâu Polyglactin 910 có màu tím hoặc không màu với các kích cỡ: USP 8-0 đến USP 2.
Chỉ khâu này có thành phần cấu tạo từ 90% glycolide và 10% lactide. Với khả năng hấp thụ đa sợi xoắn với lớp phủ tổng hợp, làm cho chỉ mềm hơn khi đi qua các mô, giúp các y bác sĩ khâu vết thương dễ dàng hơn, và có xu hướng giảm kích ứng, giảm tỷ lệ sẹo trên cơ thể bệnh nhân. Ngoài ra, chỉ phẫu thuật tự tiêu Polyglactin 910 có độ bền kéo tốt hơn và thời gian hấp thụ dài hơn. Chỉ phân hủy bằng cách thủy phân hóa học và sau đó cơ thể người bệnh sẽ hấp thụ và chuyển hóa.
Loại chỉ này được chỉ định sử dụng trong Phẫu thuật tổng quát, Phẫu thuật thẩm mỹ, Phẫu thuật nhãn khoa, Phụ khoa – Sản khoa, Cắt tầng sinh môn, Tiết niệu, Chấn thương, Tiêu hóa, Cắt mí tổng quát, Thắt dây chằng, Nhi khoa và Lớp biểu bì. Không thích hợp cho các mô tim mạch và thần kinh. Vì là một loại chỉ khâu tổng hợp có thể hấp thụ được, nó không nên được sử dụng khi việc tiếp cận các mô kéo dài.
2.3 Chỉ Polydioxanone
Là loại chỉ phẫu thuật được làm từ chất polymer dẻo giúp các bác sĩ dễ dàng thực hiện khâu vết thương tại mô mềm, đặc biệt là các ca phẫu thuật lớn có thời gian lành thương lâu… Đây là loại chỉ có độ bền tốt nhất so với các loại chỉ tổng hợp khác. Đặc biệt, loại chỉ này khá an toàn và ít gây ra các phản ứng tổ chức. Song nó cũng có nhược điểm đó là hơi cứng và khó điều khiển.
Loại chỉ này thường được sử dụng để khâu mô mềm, thực quản, ruột, khí quản,…Đặc biệt, không như chỉ Simple Catgut, chỉ khâu Polydioxanone lại có thể dùng trong các phẫu thuật tim ở bệnh nhi, khâu ruột.
2.4 Chỉ Polyglycolic Acid (PGA)
Là loại chỉ tự tiêu tổng hợp, có thành phần cấu tạo từ 100% glycolide, giữ vết khâu tốt trong khoảng 30 ngày, thời gian tiêu trung bình từ 60-90 ngày tùy vào mức độ hồi phục cơ thể. Đây cũng được xem là thời gian tiêu chuẩn của chỉ. Nếu thời gian tiêu trung bình dài hơn thì chất lượng chỉ sẽ không tốt. Chỉ PGA Suture có sẵn màu tím và không màu với các kích cỡ: USP 8/0 đến USP 2.
So với chỉ Catgut thì chỉ Polyglycolic Acid không có chứa collagen, không kháng nguyên. Ngoài ra chỉ có độ bền cao hơn và ít gây phản ứng. Loại chỉ này thường được dùng trong các trường hợp khâu tổ chức cơ, gân, đóng da dưới biểu bì.
2.5 Chỉ phẫu thuật Poliglecaprone 25
Poliglecaprone 25 là chỉ khâu đơn sợi có thể hấp thụ, có nguồn gốc từ glycolic axit và caprolactone với tác dụng khâu các vết thương mềm, nhất là các vết mổ ngoài da, giúp hạn chế đau đớn và nhiễm trùng cho bệnh nhân.
Một số ưu điểm của chỉ như độ bền kéo ban đầu rất cao, tỷ lệ nhiễm trùng và chấn thương thấp, đi qua mô một cách dễ dàng. Sức căng của chỉ giảm xuống khoảng 60% trong vòng một tuần, 20-30% sau hai tuần và sẽ mất hoàn toàn trong vòng ba tuần với khả năng hấp thụ đáng tin cậy bằng phương pháp thủy phân.
3. Chỉ tự tiêu trong thời gian bao lâu ? Tự tiêu như thế nào?
Chỉ tự tiêu trải qua quá trình phá vỡ khác nhau như: thủy phân (với axit polyglycolic) và phân hủy enzym, phân giải protein. Quá trình tự tiêu hủy chỉ khâu kéo dài trong khoảng 8 – 10 tuần là hết. Nó sẽ giữ các mô cơ thể liên kết với nhau đủ lâu để chữa lành vết thương, sau đó sẽ tự tan ra mà không để lại vật lạ trên mô tế bào.
Tùy thuộc vào cơ địa, vết thương và chất liệu sẽ quyết định chỉ tự tiêu trong bao lâu. Dưới đây là thời gian trung bình để tiêu biến chỉ khâu với từng chất liệu cụ thể:
– Chỉ phẫu thuật polyglactin: thời gian 90 ngày.
– Chỉ polydioxanone: thời gian 90 ngày.
– Chỉ polyglecaprone: thời gian 20 ngày.
– Chỉ simple catgut: thời gian 70 ngày.
Chỉ tự tiêu có chu kỳ bán rã từ 7-14 ngày, giữ lại khoảng 20-30%, phân hủy mạnh trong trong hai tuần tiếp theo và được hấp thu hoàn toàn vào khoảng 100 ngày.
Khi mới dùng chỉ khâu tự tiêu, bạn có thể xảy ra một số dấu hiệu phản ứng nhưng đó chỉ là nhất thời, sau quá trình tái hấp thu thì chỉ còn các mô liên kết bình thường.
4. Chỉ tự tiêu có dễ dứt hay không? Có cần cắt chỉ hay không?
Chỉ khâu tự tiêu làm hoàn toàn bằng các nguyên liệu tự nhiên có độ dai và dẻo cao nên nếu ở trong điều kiện bình thường thì không dễ dàng đứt được. Tuy nhiên, nếu so sánh chỉ tự tiêu và chỉ thường thì chỉ khâu tự tiêu không thể chắc chắn bằng. Với những tác động ngoại lực mạnh thì hoàn toàn có thể đứt được, đây là lý do vì sao nó ít dụng với các vết thương ngoài da.
Vào thời gian bán rã hoặc phân hủy mạnh thì chỉ tự tiêu càng dễ đứt. Vì vậy, bạn nên tuân thủ theo chỉ định của bác sĩ để hạn chế đứt chỉ và mau lành vết thương hơn.
Về lý thuyết, chỉ tự phân hủy không cần cắt. Tuy nhiên, có một số trường hợp nó bị cơ thể từ chối hấp thụ, có thể gây ra viêm nhiễm hoặc không.
Bạn không cần quá lo lắng chỉ tự tiêu có cắt được không bởi nó không nguy hiểm với cơ thể. Hơn nữa, chỉ khâu tự tiêu vẫn có thể cắt được giống chỉ khâu bình thường. Trong quá trình khâu, bác sĩ sẽ nới lỏng vết khâu hơn một chút, sau khi hết sưng nề, các mô mềm sẽ co lại và lộ các mũi chỉ khâu để bác sĩ cắt chỉ một cách dễ dàng.
Nếu sau 100 ngày mà chỉ vẫn không tiêu hết, bạn nên đến các trung tâm y tế để được cắt chỉ đúng cách.
5. Bạn chăm sóc cho các vết khâu chỉ tự tiêu của mình như thế nào?
Chỉ khâu tự tiêu có thể tự biến mất mà không cần tác động gì. Tuy nhiên, để giúp vết thương mau lành và hạn chế nhiễm trùng, đau nhức trong quá trình khâu vết thương, bạn cần lưu ý một số điều sau:
– Không tự ý dùng băng, gạc không rõ nguồn gốc để che đắp lên vết thương mà không có chỉ định của bác sĩ.
– Mặc quần áo vừa vặn thoải mái, thoáng mát quanh khu vực vết thương để che vết chỉ khâu, tránh để tiếp xúc với ánh sáng mặt trời.
– Không tạo áp lực lên vết thương. Điều này có thể khiến vết thương hở và tăng nguy cơ nhiễm trùng.
– Chăm sóc vết thương theo chỉ dẫn của bác sĩ (với vết thương ngoài da cần rửa cẩn thận vết thương bằng xà phòng và nước). Nhẹ nhàng làm khô khu vực và đeo băng mới. Thay băng của bạn khi chúng bị ướt hoặc bẩn
– Cố gắng giữ cho khu vực vết thương luôn được sạch sẽ và khô ráo, nhằm giúp vết thương nhanh lành nhanh khỏi, không nên tắm hoặc bơi trong 12 – 24 giờ sau khi khâu, nên tắm vòi hoa sen thay vì tắm bằng bồn.
– Tránh các hoạt động mạnh có thể làm căng giãn, co kéo vết thương gây chảy máu vết thương và lâu lành lại.
– Nếu phát hiện dấu hiệu nhiễm trùng như sưng đỏ, có mủ, sốt, máu thấm nhiều qua bông băng thì cần nhanh chóng đến trung tâm y tế uy tín để được khử trùng và khâu lại vết thương.
Tóm lại, chỉ tự tiêu là loại chỉ làm từ các loại vật liệu mà cơ thể có thể tự phá vỡ và hấp thụ hoàn toàn, không cần phải cắt. Tuy vậy, dù dùng loại chỉ nào thì mọi người vẫn cần phải làm theo hướng dẫn chăm sóc của bác sĩ sau khi khâu để đạt được hiệu quả cao như mong muốn.
